Ολύμπιος, Γεωργάκης

(Λιβάδι, Όλυμπος 1772 – Μονή Σέκου, Μολδαβία 1821). Έλληνας αρματολός και αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Ο. –το πραγματικό του επώνυμο ήταν Ταρταγκές– καταγόταν (από τη μητέρα του) από τη μεγάλη αρματολική οικογένεια των Λαζαίων και κοντά σε αυτούς πολέμησε για πρώτη φορά. Για ένα διάστημα οι Οθωμανοί του παραχώρησαν το αρματολίκι του Ολύμπου. Αργότερα ήρθε σε ρήξη με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και, μαζί με άλλους οπλαρχηγούς του Ολύμπου, πέρασε στη Σερβία, όπου ενίσχυσε πρώτα τον Καραγεώργη –με τον οποίο ο Ο. έγινε και αδελφοποιτός– στον απελευθερωτικό αγώνα των Σέρβων. Στις 19 Ιουνίου του 1807 ο Ο. νίκησε ισχυρές τουρκικές δυνάμεις στη μάχη του Στούβικ και αργότερα έλαβε με επιτυχία μέρος στη μάχη της Όστροβα, τπό τις διαταγές του Ρώσου στρατηγού Κουτούζωφ. Μετά τη μάχη αυτή οι Ρώσοι τον παρασημοφόρησαν και τον προήγαγαν στον βαθμό του συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού. Στη μάχη της Νεγκοτίνα ο Ο. πολέμησε μαζί με τον Βέλκο Πέτροβιτς· ύστερα από τον θάνατο του φίλου του Σέρβου βοεβόδα, ο Ο. παντρεύτηκε τη χήρα του Στάνα, από την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Αλέξανδρο, τον Μιλάνο και την Ευφροσύνη. Η πίστη του Ο. ότι η Ρωσία ήταν η πιθανή απελευθερώτρια της Ελλάδας, τον οδήγησε σε ενεργή συμμετοχή στη ρωσοτουρκική σύγκρουση του Βιδινίου και του εξασφάλισε την εμπιστοσύνη του τσάρου Αλέξανδρου, ο οποίος τον παρασημοφόρησε με το παράσημο της Αγίας Άννας και τον συμπεριέλαβε στη στρατιωτική του ακολουθία, παίρνοντάς τον μαζί του στο Συνέδριο της Βιέννης· εκεί ο Ο. γνώρισε για πρώτη φορά τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη, με τον οποίο συνεργάστηκε αργότερα στενά στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας. Στα τέλη του 1816 ή στις αρχές του 1817 ο Ο. μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Γεώργιο Λεβέντη, ορίστηκε ως μέλος των «Δώδεκα Αποστόλων» και ανέλαβε ως τομέα της δράσης του τη Σερβία, όπου πραγματικά παρουσίασε σημαντική δραστηριότητα: μύησε τον Καραγεώργη και τον Έλληνα γραμματέα του Ναούμ Καρνάρη (Μάιος 1817) και κατόρθωσε να εξασφαλίσει την επίσημη συμμετοχή του Σέρβου ηγεμόνα στην εκτέλεση κοινών αντιτουρκικών επαναστατικών ενεργειών Ελλήνων και Σέρβων. Η ελληνοσερβική αυτή συνεργασία ματαιώθηκε μετά τη δολοφονία του Καραγεώργη από τον βοεβόδα Βοΐτσα Βουλίτσεβιτς, ύστερα από συνωμοσία του Μίλος Οβρένοβιτς. Ο ενθουσιασμός του Ο. για την προετοιμαζόμενη ελληνική εξέγερση και η αδημονία του για την αναβαλλόμενη έναρξή της τον παρέσυραν, ύστερα από τις ενέργειες του ανήσυχου Παπαφλέσσα, στη σύναψη μυστικής συμφωνίας με αυτόν και με τον Ιωάννη Φαρμάκη, για την από κοινού κήρυξη της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο. Η εκτέλεση της συμφωνίας αυτής αποτράπηκε έγκαιρα, ύστερα από παρέμβαση της Φιλικής Εταιρείας (Αναγνωστόπουλος). Με την έναρξη της επανάστασης στο Ιάσι, ο Ο. διορίζεται από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη αρχηγός των ατάκτων και λίγο αργότερα γενικός διοικητής των επαναστατικών δυνάμεων του Δραγατσανίου. Μετά την αποτυχία του κινήματος ο Ο. ανέλαβε να οδηγήσει τον Υψηλάντη στα αυστριακά σύνορα και αργότερα να απασχολήσει, με άτακτο πόλεμο, τουρκικές δυνάμεις στα βόρεια της Μολδοβλαχίας. Μαζί με τον συμπατριώτη του (από το Βλάτσι της Δ. Μακεδονίας) Ιωάννη Φαρμάκη και περίπου 250 ιερολοχίτες και με άλλους οπλαρχηγούς, αποσύρθηκε στα Καρπάθια και, ύστερα από περιπετειώδεις καταδιώξεις, οχυρώθηκε στη μονή Σέκου, στο Νεάμτς της Μολδαβίας, όπου, αφού αμύνθηκε απεγνωσμένα, έβαλε φωτιά στην πυριταδαποθήκη και ανατινάχτηκε, μαζί με εφτά ακόμα συντρόφους του, στον αέρα, στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Ο Γεωργάκης Ολύμπιος, αγωνιστής του 1821, με τεράστια και ποικίλη δραστηριότητα.